ЖОМАРТТЫҚ ПАЙҒАМБАР АХЛАҒЫ

Құран және тәжуид ұстазы

Сандибаева Асем     

ЖОМАРТТЫҚ ПАЙҒАМБАР АХЛАҒЫ

Адамдарға көмектесуге дайын болу, олардың қажеттіліктеріне жауап беру, кедейлерге, жетімдерге және мұқтаждарға қамқорлық жасау біздің Пайғамбарымыздың ең көрнекті қасиеттерінің бірі болды. Ол бәріне көмектесуге тырысты және бірдеңе сұрағанда ешқашан бас тартпады.

Пайғамбарымыз адамдардың ішіндегі ең жомарты болды. Ол барлық жақсылықтардың шынайы иесі Алла Тағала екенін ешқашан ұмытқан емес. Жақсылыққа жоқ демейтін, сұрағанның қолын қайтармайтын. Әнәс ибн Мәликтен риуаят етілген хадисте: бір кісі Пайғамбардан екі таудың арасындағы қойды (яғни, екі таудың аралығын толтыратындай көп қой) сұрағанда, Пайғамбар  оған осыншама қой береді. Кейін ол тайпасына келіп: «Уа, тайпаластарым! Исламды қабылдаңдар! Алламен ант етейін, ақиқатында Мұхаммед кедейліктен қорықпастан тарту береді екен», – депті.

Жомарттық-бұл беруге деген ұмтылыс пен дайындық. Исламдағы жомарттықтың маңыздылығын, ең болмағанда, осы діннің бес негізінің – тіректерінің бірін құрайтындығымен бағалауға болады. Зекет-міндетті қайырымдылық - әр мұсылманның бес міндетінің бірі. Араб тілінен зекет жүректі тазарту деп аударылады. Сондай-ақ, бұл қоғамның мұқтаж мүшелеріне бос резервтік ақшадан белгілі бір соманы төлеу туралы Құдай белгілеген заң.

Садақа (ерікті қайырымдылық) – исламдағы жомарттықтың тағы бір түрі. Садақа сөзінің лингвистикалық мағынасы-шындық немесе кейбір ислам ғалымдары анықтағандай, жүректің өз Жаратушысына деген шынайылығы. Басқаларға ықыласпен және Құдайдың қанағатына жету ниетімен берілген барлық нәрсе садақа деп аталады. Ақша ғана емес, жай ғана күлімсіреу, қарт адамға көмектесу, тіпті өтіп бара жатқан адамға зиян тигізуі мүмкін тасты жою садақа ретінде есептеледі.

Ислам басқаларға, әсіресе қонақтарға жомарттық танытуды бұйырады. Адам өз отбасына қаншалықты жомарт болса, соғұрлым оның байлығы артады. Мұсылмандарға жомарттық таныта отырып, сенуші Алла Тағаланың сыйына лайық, сенімі бойынша бауырларын қуантады, олармен жақсы қарым-қатынас орнатады.

Сенбейтіндерге деген жомарттық оларды мұндай жомарттықтың себебі неде деп ойлауы мүмкін. Оның себебі Исламда, өйткені мұсылман өз мүлкіне емес, Құдайға сенеді.

Жанның бір бөлігін екіншісіне беру қабілеті-махаббаттың шыңы, оның шарықтау шегі. Мұсылман ақыны Фузули керемет түрде айтқандай: "Алла тағаланың атынан жан беру – жетілген ғашық үшін махаббат дегенді білдіреді. Бірақ өз жанын бермейтін адам өзінің кемшілігін мойындауы керек".

Жомарттықты болашаққа ақылды инвестиция ретінде қарастыруға болады. Жомарттық немесе садақа Мәңгілік игілік – Жұмаққа жол ашуға көмектеседі, өйткені олар үшін иеміз үлкен сыйақы уәде етеді. Алайда, жомарт болу тек өзімізде бар нәрсені беру немесе құтылу үшін беру дегенді білдірмейді. Нағыз жомарт адам тіпті жүрекке ең сүйікті және қымбатты дүниені де беру қажет.

Жомарттыққа, махаббатқа, жанашырлыққа, мейірімділікке қарама-қарсы қасиет - сараңдық. Сараңдық-бұл әрдайым моральдық және рухани міндеттемелерді бұзумен байланысты адамның жаман қасиеті. Сараңдық адамды қорлайды, оған басқа адамдардың қалаусыз көзқарасын тудырады. Сараңдық өзімшілдікпен достасады және бұл мұндай адамның барлық тілектері материалдық игіліктерге ие болу және байлық жинау төңірегінде шоғырлануына әкеледі. Өз өмірінің мақсаты байлықты санайтын адамдар бар, оларға білім де, махаббат та қажет емес, ақша керек. Данышпандар байлық пен сараңдық арасында тікелей байланыс бар деп мәлімдейді. Қоғамда адамзат пен гуманизмнен тыс көптеген бай адамдар бар. Олар кез-келген жолмен мүмкіндігінше материалдық пайда алуға тырысады. А. Герцен дұрыс жазды:"Мүлік сараңға емес, сараң мүлікке тиесілі". Алайда, барлық бай адамдар соншалықты сараң емес, олардың көпшілігі адам бірлігінің факторы  – жомарттықпен сипатталады.

Ислам адамдарды жомарт, мейірімді болуға шақырады, ол сараңдықты айыптайды. Сараңдық адамды бақыт пен тыныштық сезімінен айырады, оған азап әкеледі. Мұхаммед Пайғамбар өзінің уағыздарында: "Сараңдықтан аулақ болыңыз, өйткені ол адамдардың өліміне әкеліп соқтырады, олардың қанын бекер төгуге мәжбүр етеді", - деді.

Жомарттық-бұл адамның басқа адамдармен өзінің материалдық құндылықтарымен жанқиярлықпен бөлісу қабілеті. Ал рухани жомарттық-бұл адамның өз өмірін Алланың жолында құрбан ету қабілеті және оның орнына ештеңе күтпестен Алланың сүйіспеншілігі үшін ғана.

Адам баласындағы жомарттық қасиет Алланың өзінің сүйген құлына берген үлкен сыйы. Бәрі бірдей жомарт бола бермейді. Алла Тағаланың қалауы немесе сынағы десе де болады, бұл дүниеде біреуді бай, біреуді кедей қылып жаратты. Бұл деген өмір сынағы. Бай адам байлығын қалай жұмсау керек? Негізінде байлықтың өзі қайдан келді? Мұны берген кім, деп ой жүгіртіп көрелікші. Әрине рызық, несібе беретін тек бір Алла. Егер байлықты Алла берген болса, неге Алла разылығы үшін ол байлықты орын-орнына жұмсамасқа?  

Қасиетті Құранда Жаратқан Ие біз оның жолында берген әрбір затымыз үшін сыйақы беруге уәде береді. Тек ол адамдардың жүрегін не қозғайтынын біледі.